Σύγκρουση με τη σημερινή κατάσταση στην Υγεία
Η εναλλακτική μας πρόταση έρχεται αντιμέτωπη και συγκρούεται με την σημερινή κατάσταση, η οποία καταγράφει αδυναμίες όπως
• Απουσία εθνικής πολιτικής και εθνικών στόχων.
Η απουσία εθνικής πολιτικής και συγκεκριμένων εθνικών στόχων για την υγεία αποτελεί μια θεμελιώδη αδυναμία του συστήματος με πολύ καθοριστικές συνέπειες για τις Υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας. Μία εθνική πολιτική υγείας που οικοδομείται με επίκεντρο την προστασία της υγείας, οφείλει να λαμβάνει υπ' όψη της και να προσανατολίζει τις δράσεις της σε όλους τους περιβαλλοντικούς και συμπεριφορικούς παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία στη σύγχρονη κοινωνία. Ένας τέτοιος αναπροσανατολισμός της πολιτικής υγείας έχει καταλυτικές συνέπειες στον τρόπο λειτουργίας των υπηρεσιών υγείας, στις προτεραιότητες και στη χρηματοδότηση των επιμέρους δραστηριοτήτων στην υγεία. Είναι σαφές, ότι μια τέτοια προσέγγιση μεταβάλλει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο γίνεται αντιληπτή η πολιτική υγείας και μεταφέρει τη συζήτηση και τις προτεραιότητες από το επίπεδο της περίθαλψης, στο επίπεδο της Δημόσιας Υγείας. Η απουσία εθνικής πολιτικής υγείας και εθνικών στόχων στερεί από το σύστημα Δημόσιας Υγείας τη δυναμική, τους στόχους και τους πόρους για την ανάπτυξή του.
• Ανεπαρκείς πόροι για τη Δημόσια Υγεία.
Ο προϋπολογισμός και γενικότερα οι πόροι για τη Δημόσια Υγεία είναι τόσο περιορισμένοι, ώστε η ανεπάρκειά τους να θέτει σε αμφιβολία τη δυνατότητα υλοποίησης της αποστολής τους. Παράλληλα, η φύση των δραστηριοτήτων Δημόσιας Υγείας είναι τέτοια που - πλην εξαιρέσεων - δεν οδηγεί αυτόματα σε ζήτηση υπηρεσιών από μέρους των πολιτών και συνεπώς αποστερεί το σύστημα από την κοινωνική εκείνη πίεση η οποία θα μπορούσε να συμπαρασύρει τη διάθεση πόρων. Οι πόροι απορροφώνται κατά κανόνα από το «αδηφάγο» νοσοκομειακό σύστημα, κάτω από την κοινωνική πίεση που η λειτουργία του δημιουργεί. Η διασφάλιση των αναγκαίων οικονομικών και άλλων πόρων για τη Δημόσια Υγεία είναι ευθύνη της κεντρικής διοίκησης και συνδέεται με την εθνική πολιτική και τους εθνικούς στόχους για την υγεία.
• Ανυπαρξία Περιφερειακών Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας.
Η έλλειψη περιφερειακής οργάνωσης και η ανυπαρξία Περιφερειακών Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας αποτελούν μια από τις σημαντικότερες αδυναμίες του συστήματος. Η ανυπαρξία Περιφερειακών Υπηρεσιών αποστερεί το σύστημα από τους φορείς του περιφερειακού συντονισμού και της περιφερειακής διατομεακής συνεργασίας. Δεδομένου μάλιστα ότι οι Νομαρχιακές Υπηρεσίες Δημόσιας Υγείας δεν ανήκουν στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Υγείας, πρακτικά το σύστημα Δημόσιας Υγείας δεν διαθέτει εκτελεστικό μηχανισμό, παρά μόνο κεντρική διοίκηση.
• Ανεπάρκεια προσωπικού.
Η ανεπάρκεια του προσωπικού, αποτελεί την πλέον ορατή αδυναμία του σημερινού συστήματος, με καταλυτικές συνέπειες στη λειτουργία του:
Α) Η κεντρική υπηρεσία αδυνατεί να ανταποκριθεί στην αποστολή της.
Β) Οι περιφερειακές υπηρεσίες δεν λειτουργούν.
Γ) Οι νομαρχιακές υπηρεσίες λειτουργούν υποτυπωδώς.
Δ)Τα συστήματα επιτήρησης της υγείας δεν λειτουργούν. Τα προγράμματα Δημόσιας Υγείας δεν εφαρμόζονται ή εφαρμόζονται πλημμελώς. Η αντιμετώπιση της αδυναμίας αυτής αποτελεί μια θεμελιακή προϋπόθεση για την ανασυγκρότηση του συστήματος Δημόσιας Υγείας.
• Ανεπαρκή συστήματα διοίκησης.
Η απουσία σύγχρονων εργαλείων και μεθόδων management (πληροφοριακά συστήματα διοίκησης, συστήματα αξιολόγησης και ελέγχου κ.λπ.), σε συνδυασμό με το πλήθος των εμπλεκόμενων φορέων, καθιστά δύσκολη και σε ορισμένες περιπτώσεις αδύνατη την επιτυχή διαχείριση και διοίκηση των διαφόρων υπηρεσιών, προγραμμάτων και δραστηριοτήτων Δημόσιας Υγείας. Αυτό δυσχεραίνει τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκύπτουν και μειώνει την αποτελεσματικότητα του συστήματος.
• Ανεπαρκής εργαστηριακή υποστήριξη.
Η υπολειτουργία του Κ.Ε.Δ.Υ. και η μη λειτουργία των Περιφερειακών Εργαστηρίων Δημόσιας Υγείας αποστερούν το σύστημα από την αναγκαία εργαστηριακή υποστήριξη. Επίσης, η έλλειψη συνεργασίας με τα κτηνιατρικά εργαστήρια, το Χημείο του Κράτους, τον Ε.Φ.Ε.Τ., τους οργανισμούς Δημόσιας Υγείας και τα εργαστήρια των Α.Ε.Ι. και των δημόσιων νοσοκομείων αποστερεί τελικά το σύστημα από κάθε δυνατότητα εργαστηριακής υποστήριξης.
• Ανεπαρκής επιτήρηση της υγείας και έλλειψη επιδημιολογικών δεδομένων.
Α) Η συστηματική επιτήρηση της υγείας μέσω της διαχρονικής παρακολούθησης δεικτών θνησιμότητας και νοσηρότητας είναι ανεπαρκής. Τα διαθέσιμα στοιχεία είναι λιγοστά, δυσεύρετα και υπόκεινται σε κριτική από άποψη πληρότητας, εγκυρότητας και αξιοπιστίας.
Β) Η επιτήρηση της υγείας συγκεκριμένων πληθυσμιακών ομάδων και η ανάλυση των υφιστάμενων ανισοτήτων στην υγεία είναι επίσης ανύπαρκτη.
Γ)Η επιτήρηση των καθοριστικών της υγείας κοινωνικών και περιβαλλοντικών παραγόντων και των παραγόντων κινδύνου είναι ανύπαρκτη. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν, παρά μόνο ευκαιριακά από μεμονωμένες μελέτες για το κάπνισμα, την κατανάλωση αλκοόλ, τη διατροφή, την παχυσαρκία.
Δ)Τα δίκτυα επιτήρησης των λοιμωδών νοσημάτων που συντονίζει το ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ. παρουσιάζουν αρκετές αδυναμίες οργάνωσης και λειτουργίας.
Ε) Η επιτήρηση του βαθμού υλοποίησης των προγραμμάτων πρόληψης και προαγωγής υγείας (εμβολιαστική κάλυψη, ποσοστό γυναικών που κάνουν μαστογραφία ή pap-test κ.λπ.) είναι επίσης ανύπαρκτη. Εξαιτίας των ανωτέρω, τα στοιχεία που αφορούν στα επιδημιολογικά δεδομένα της χώρας είναι εξαιρετικά ανεπαρκή. Επιπλέον, δεν έχει γίνει προσπάθεια κωδικοποίησης αυτών και καταγραφής τους σε σύγχρονη και αυτοματοποιημένη βάση δεδομένων. Σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία, η δημιουργία μιας τέτοιας βάσης θα έχει σημαντικό όφελος στην προσπάθεια ελέγχου και επιτήρησης της υγείας και των επιδημιολογικών δεδομένων της χώρας και μπορεί να βοηθήσει στον υπολογισμό δεικτών υγείας, για το σύνολο της χώρας, των περιφερειών και των επί μέρους περιοχών και πληθυσμιακών ομάδων.
• Απουσία υποστηρικτικών εκθέσεων και αναφορών.
Η απουσία επαρκών επιδημιολογικών δεδομένων συνοδεύεται επίσης από την απουσία των αναγκαίων επιστημονικών εκθέσεων και αναφορών, που αναλύουν και αξιολογούν τα στοιχεία και οδηγούν στην εξαγωγή συμπερασμάτων, σχετικά με τα κύρια προβλήματα υγείας των διαφόρων πληθυσμιακών ομάδων, τις τάσεις που παρουσιάζουν, τους κινδύνους που αναφύονται και τα ενδεικνυόμενα μέτρα αντιμετώπισης. Οι επιστημονικές εκθέσεις και αναφορές είναι το εργαλείο για τη χάραξη των πολιτικών και προγραμμάτων Δημόσιας Υγείας. Είναι χαρακτηριστικό, ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει διαθέσιμη καμία μελέτη, έκθεση ή αναφορά για την κατάσταση υγείας σε περιφερειακό επίπεδο, ή σε συγκεκριμένες πληθυσμιακές ομάδες (π.χ. αγροτικό πληθυσμό, νησιά, μετανάστες, άτομα με αναπηρία κ.λπ.). Η αδυναμία αυτή εμποδίζει την ανίχνευση προβλημάτων και τη χάραξη πολιτικών.
• Απουσία πολιτικών πρόληψης και προαγωγής υγείας.
Η απουσία συγκεκριμένων πολιτικών πρόληψης και προαγωγής της υγείας, ιδίως σε ότι αφορά στα χρόνια νοσήματα και στους κύριους παράγοντες κινδύνου, αποτελεί μια σημαντική αδυναμία του συστήματος. Αντίθετα, στους τομείς, όπου αναπτύχθηκαν παρόμοιες πολιτικές, όπως για παράδειγμα στα ανιχνευτικά προγράμματα της νεογνικής ηλικίας και στους εμβολιασμούς, σημειώθηκαν εντυπωσιακά αποτελέσματα.
• Απουσία επιστημονικής υποστήριξης των υπηρεσιών.
Παρά την ύπαρξη αξιόλογου επιστημονικού δυναμικού στα εκπαιδευτικά ιδρύματα και στους οργανισμούς Δημόσιας Υγείας της χώρας, παρατηρείται παντελής απουσία επιστημονικής υποστήριξης του έργου των υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας. Η «επιστημονική τεκμηρίωση», οι «κατευθυντήριες οδηγίες», τα «πρωτόκολλα ενεργειών» και οι «καλές πρακτικές στη Δημόσια Υγεία» είναι έννοιες άγνωστες στο σύστημα Δημόσιας Υγείας της χώρας. Από τη σκοπιά των λειτουργών της Δημόσιας Υγείας, εάν κάποιος αναζητήσει οποιαδήποτε επιστημονική τεκμηρίωση, βοήθεια ή επιστημονική υποστήριξη για οποιοδήποτε θέμα Δημόσιας Υγείας, δεν υπάρχει καμιά δυνατότητα να βρει οποιαδήποτε βάση δεδομένων ή οτιδήποτε άλλο διαθέσιμο, παρά μόνο σε προσωπικό επίπεδο.
• Ανεπαρκής συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας.
Μια εγγενής αδυναμία του συστήματος Δημόσιας Υγείας είναι η περιορισμένη δυνατότητα συνεργασίας μεταξύ των Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας των διαφόρων επιπέδων. Αυτό οφείλεται:
Α)Στο γεγονός ότι το Υπουργείο Υγείας δεν έχει καμία αρμοδιότητα στον έλεγχο των Νομαρχιακών και Δημοτικών Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας.
Β)Στην ανυπαρξία των Περιφερειακών Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας, που έχουν την κύρια αρμοδιότητα συντονισμού και συνεργασίας των υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας σε περιφερειακό επίπεδο.
Γ)Στη μη συγκρότηση και λειτουργία των Περιφερειακών Συμβουλίων Δημόσιας Υγείας.
Δ)Στην απουσία συγκεκριμένων διαδικασιών και λειτουργιών που να προάγουν τη συνεργασία.
Ε)Στην απουσία κλίματος συνεργασίας και συντονισμού μεταξύ των υπηρεσιών.
• Απουσία διατομεακής συνεργασίας και συντονισμού.
Αδυναμία αποτελεί και η απουσία διατομεακής συνεργασίας και συντονισμού με άλλους τομείς δραστηριότητας και υπηρεσίες το έργο των οποίων επηρεάζει τη Δημόσια Υγεία (κτηνιατρικές, περιβαλλοντικές, αστυνομικές, εκπαιδευτικές κ.λπ.). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η κατάσταση δυσχεραίνεται αν αναλογιστούμε τη μη αντιστοιχία των Υγειονομικών με τις Διοικητικές Περιφέρειες. Οι αιτίες της αδυναμίας αυτής είναι συγκεκριμένα:
Α)Η ανυπαρξία των Περιφερειακών Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας, που έχουν την αρμοδιότητα της διατομεακής συνεργασίας σε περιφερειακό επίπεδο.
Β)Η μη συγκρότηση και λειτουργία των Περιφερειακών Συμβουλίων Δημόσιας Υγείας, η αποστολή των οποίων είναι ακριβώς η προώθηση της διατομεακής συνεργασίας.
Γ)Η απουσία συγκεκριμένων θεσμοθετημένων διαδικασιών και λειτουργιών που να προάγουν τη διατομεακή συνεργασία.
Δ)Η απουσία κλίματος συνεργασίας και συντονισμού μεταξύ των διάφορων υπηρεσιών.ληκτρολογήστε το κείμενό σας εδώ...