ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Με τα επίσημα δεδομένα, των €13 δισεκ. Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ) και 192 χιλιάδες θέσεων εργασίας, η καταγεγραμμένη συνολική συμβολή της ναυτιλίας για την Ελλάδα είναι πολύ σημαντική.
Ακόμα μεγαλύτερα εκτιμώνται τα δυνητικά οφέλη που μπορεί να αποκομίσει η ελληνική οικονομία στην υποθετική περίπτωση προσέλκυσης περισσότερων δραστηριοτήτων διαχείρισης της ποντοπόρου ναυτιλίας ακόμα και από ξένες ναυτιλιακές εταιρείες σε ελληνικό έδαφος.
Η συνολική προστιθέμενη αξία που δυνητικά μπορεί να δημιουργήσει ο κλάδος μπορεί να ξεπεράσει τα €25,9 δισεκ., ενώ η δυνητική απασχόληση τόσο στην ποντοπόρο ναυτιλία όσο και στους κλάδους που εμπλέκονται έμμεσα μπορεί να ξεπεράσει τις 550 χιλ. θέσεις εργασίας.
Στόχος λοιπόν είναι η προσέλκυση όσο το δυνατόν περισσότερων ναυτιλιακών εταιρειών και γραφείων στην Ελλάδα, με κάθε τρόπο ώστε να ευνοηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η ελληνική οικονομία, σε μια περίοδο εντεινόμενης κρίσης, αλλά και στο απώτερο μέλλον.
Για το παραπάνω απαιτείται η δημιουργία ενός συγκεκριμένου στρατηγικού πλαισίου πολιτικής στην Ελλάδα το οποίο θα επιτρέπει στην ποντοπόρο ναυτιλία να λειτουργεί ανταγωνιστικά στο διεθνές επιχειρηματικό περιβάλλον χωρίς περαιτέρω εμπόδια.
Εναλλακτικά πολιτικά προτάγματα
Η εναλλακτική μας πρόταση περιλαμβάνει:
- Δημιουργία κινήτρων για προσέλκυση εφοπλιστών
Η προσέλκυση μεγαλύτερου αριθμού εφοπλιστών στην ελληνική αγορά απαιτεί (όπως κάθε άλλη επένδυση εντάσεως κεφαλαίου) σε κάθε περίπτωση, πολιτική και οικονομική σταθερότητα. Πέραν των άλλων, απαραίτητος κρίνεται ο χειρισμός της ναυτιλιακής πολιτικής σε μια ενιαία ατζέντα, που θα είναι ανεξάρτητη από τον πολιτικό κύκλο εναλλαγών των κυβερνήσεων.
Μέσα από ενδελεχείς μελέτες, μπορούν να απομονωθούν οι βέλτιστες πρακτικές που εφαρμόζονται διεθνώς και με γνώμονα το ιδιαίτερο από κάθε άποψη ελληνικό περιβάλλον να τροποποιηθούν με σκοπό τη δημιουργία ενός ευρύτερου στρατηγικού σχεδίου προς τόνωση της ναυτικής επιχειρηματικότητας και της γενικότερης εικόνας της ναυτιλίας στη χώρα.
Η προσέλκυση κεφαλαίων από το εξωτερικό μέσω μετεγκατάστασης ναυτιλιακής δραστηριότητας στη χώρα, αναμένεται να έχει τεράστιες ευεργετικές προοπτικές.
Εφόσον επιθυμούμε να ακολουθήσουμε ένα νέο εξωστρεφή πρότυπο βιώσιμης και δίκαιης ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, δεν πρέπει να αφήσουμε να χαθούν ευκαιρίες όπως αυτές που προσφέρει η περαιτέρω ανάπτυξη της εγχώριας ναυτιλιακής δραστηριότητας..
- Ικανοποίηση της ζήτησης για αναλώσεις της ναυτιλίας από εγχώριες πηγές
Η μεγιστοποίηση της συμβολής του κλάδου στην ελληνική οικονομία μπορεί να επιτευχθεί από την ικανοποίηση της ναυτιλιακής ζήτησης από εγχώριες πηγές με την ενίσχυση του εγχώριου οικοσυστήματος που στηρίζει τη ναυτιλία.
Με τον τρόπο αυτό θα περιορισθεί σημαντικά η εξαγωγή του ναυτιλιακού συναλλάγματος για την πληρωμή υπηρεσιών που δεν παρέχονται εγχωρίως.
Απαιτούνται καινοτόμα συστήματα και διαδικασίες, τα οπoία παρέχουν ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες, ελεύθερα από τις προστασίες και τα εμπόδια του αποτυχημένου αναπτυξιακού προτύπου της Ελληνικής οικονομίας.
Ως παράδειγμα μπορεί να αναφερθεί ο εκσυγχρονισμός των υπηρεσιών ναυπήγησης/επισκευών, ο οποίος με την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών δύναται να δημιουργήσει σημαντικό αριθμό θέσεων εργασίας στην ελληνική οικονομία εξαιτίας της αύξησης ζήτησης από τους Έλληνες αλλά και τους ξένους εφοπλιστές.
- Επένδυση στη δημιουργία δεξαμενής εκπαιδευμένων Ελλήνων ναυτικών
Η ύπαρξη δεξαμενής εκπαιδευμένων νέων ελλήνων ναυτικών αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για την προσέγγιση περισσότερων εφοπλιστικών επιχειρήσεων στην Ελλάδα.
Σύμφωνα με δεδομένα της ΕΛ.ΣΤΑΤ η είσοδος νέων ελλήνων εκπαιδευμένων ναυτικών στον κλάδο είναι σημαντικά περιορισμένη, οδηγώντας σε φαινόμενα «λειψανδρίας». Ο μέσος όρος εισαγωγής υποψηφίων στις σχολές ναυτικών ετησίως δεν ξεπερνά τα 1.350 άτομα, ενώ δεν υπάρχουν διαθέσιμα αξιόπιστα στοιχεία σχετικά με τα ποσοστά επιτυχίας και αποφοίτησης.
Τα προβλήματα στην υλικοτεχνική υποδομή των σχολών, οι ελλείψεις στο εκπαιδευτικό προσωπικό (οι περισσότερες σχολές λειτουργούν με έκτακτο προσωπικό), αλλά και η απουσία διασύνδεσης των σχολών με την αγορά και τις ναυτιλιακές εταιρείες είναι μόνο μερικά από τα ζητήματα που τοποθετούν την επιλογή της ναυτικής εκπαίδευσης χαμηλά στις προτιμήσεις των υποψηφίων, με αποτέλεσμα οι εφοπλιστές να στρέφονται σε αλλοδαπούς, ακόμα και στις θέσεις εργασίες που απαιτούν εξειδίκευση, για την κάλυψη της ζήτησης στα πλοία.
Χώρες με σαφώς μικρότερη επίδραση στην παγκόσμια ναυτιλία έχουν επενδύσει σημαντικά κεφάλαια στην εκπαίδευση, δημιουργώντας έτσι στέρεες βάσεις για μελλοντική ανάπτυξη του κλάδου. Η απουσία επαρκούς ειδικευμένου εργατικού δυναμικού για την επάνδρωση του εμπορικού στόλου αναμένεται να δημιουργήσει σειρά προβλημάτων στο άμεσο μέλλον. Ξεκινώντας από το φορέα ασφάλισης, η μείωση στην είσοδο/πρόσληψη ναυτικών οδηγεί σε μείωση των εσόδων του ταμείου από τις ασφαλιστικές εισφορές, με αποτέλεσμα να αδυνατεί να καλύψει τα έξοδα (πχ. συντάξεις, νοσοκομειακές καλύψεις κτλ). Σημαντικά αναμένονται να είναι τα προβλήματα και στα ναυτιλιακά γραφεία, τα οποία αδυνατώντας να καλύψουν τις οργανικές θέσεις με έμπειρους ναυτικούς (που θα στελεχώσουν τμήματα διαχείρισης, ναυλώσεων και τεχνικών) θα αναγκαστούν να μεταφέρουν την έδρα εργασίας σε χώρες που η προσφορά εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού είναι αυξημένη, με ευρύτερες απώλειες για την ελληνική οικονομία.
Είναι γενικώς αποδεκτό πως για να αποκτήσουν οι νέοι περισσότερο ναυτική συνείδηση, σημαντικό βήμα πριν την εισαγωγή τους στις ναυτικές ακαδημίες είναι
Ø δημιουργία πλαισίου δράσης τόσο από την Πολιτεία όσο και από τον κλάδο της ελληνόκτητης ναυτιλίας
Ø ενίσχυση της εικόνας της ναυτιλίας και ανάδειξη της κοινωνικής της σημασίας μέσα από δράσεις που βελτιώνουν το κοινωνικό προφίλ του κλάδου.
Ø καλλιέργεια και επικοινωνία των αρχών και των στόχων της ελληνόκτητης ποντοπόρου ναυτιλίας με έμφαση στο σεβασμό προς το ανθρώπινο κεφάλαιο και τους ναυτικούς που διαχειρίζονται τα πλοία.
Ø περαιτέρω ανάπτυξη των συνεργιών μεταξύ των ακαδημιών και διάφορων ναυτιλιακών εταιρειών, με σκοπό την άμεση τοποθέτηση των δοκίμων σε ενεργά πλοία για πρακτική άσκηση. Με τον τρόπο αυτό οι νέοι έρχονται σε επαφή με τις αληθινές απαιτήσεις του επαγγέλματος, αλλά και με τους μελλοντικούς τους εργοδότες.
Ø ενίσχυση της μετεκπαίδευσης με σκοπό την επίτευξη της μέγιστης παραγωγικότητας καθώς και την ασφαλή/φυσιολογική μετάβαση των ναυτικών στα γραφεία στην ξηρά.
Ø υιοθέτηση σύγχρονων τεχνικών διαχείρισης ανθρωπίνων πόρων, με σκοπό την κατανόηση των απαιτήσεων/αναγκών των ναυτικών.
Ø δημιουργία ενός ευνοϊκότερου συστήματος φορολόγησης των εισοδημάτων των ναυτικών.
- Ανάπτυξη και Προώθηση του Κέντρου Ναυτιλίας Αττικής
Με το δεδομένο ότι οι προτάσεις μας απαιτούν σθεναρά βήματα για νέα ανταγωνιστική ναυτιλιακή πολιτική, γίνεται κατανοητή η δημιουργία ενός διεθνούς αναπτυγμένου ναυτιλιακού κέντρου στην Αττική.
Η συγκέντρωση όλων των υπηρεσιών στην ευρύτερη ζώνη του Πειραιά για παράδειγμα, θα μετέτρεπε την περιοχή σε πυρήνα ναυτικής επιχειρηματικότητας με αδιαμφισβήτητα πλεονεκτήματα για την ελληνική οικονομία αλλά και για τον ίδιο τον κλάδο.
Σημαντικά θεμέλια για την περαιτέρω ανάπτυξη της περιοχής ως ναυτιλιακού κέντρου έχουν τοποθετηθεί από τους πυρήνες γνώσης που λειτουργούν, τόσο σε επίπεδο εκπαίδευσης ναυτικών (ναυτικές σχολές) όσο και στην κατάρτιση νέων στελεχών του χώρου. Αξιοσημείωτα ωστόσο θα είναι τα οφέλη και για τους απόφοιτους των παραπάνω ιδρυμάτων, καθώς η αύξηση της ναυτικής επιχειρηματικότητας θα τονώσει σημαντικά την απορρόφησή τους στην αγορά εργασίας.
Περαιτέρω, η προσέλκυση της ναυτιλίας στον Πειραιά και στην ευρύτερη περιοχή της Αττικής, αναμένεται να ενισχύσει σημαντικά το ευρύτερο ναυτιλιακό πλέγμα (maritime cluster), καθώς θα αυξηθεί η ζήτηση για υπηρεσίες που σχετίζονται με την ποντοπόρο ναυτιλία.
H εγκατάσταση περισσοτέρων ναυτιλιακών εταιρειών στην περιοχή, θα βελτιώσει σημαντικά τον τζίρο των κατασκευαστικών εταιρειών αλλά και του κλάδου διαχείρισης ακίνητης περιουσίας γενικότερα (μέσα από τις αγοραπωλησίες, τα ενοίκια κλπ).
Τα πλεονεκτήματα της ανάπτυξης ενός ναυτιλιακού κέντρου έχουν ήδη αποτυπωθεί σε ναυτιλιακά αναπτυγμένα κράτη, όπως η Σιγκαπούρη.
O φορέας διαχείρισης λιμένος και θαλάσσιων υπηρεσιών της Σιγκαπούρης ιδρύθηκε το 1996 με στόχο να μετατρέψει το λιμάνι σε ένα διεθνές ναυτιλιακό κέντρο μέσω ενός «οικοσυστήματος ναυτιλιακών υπηρεσιών». Για την προσέλκυση επιχειρήσεων και εφοπλιστών στη χώρα, το ίδιο το κράτος, παρέχει ξεκάθαρο και φιλικό προς το επιχειρείν θεσμικό πλαίσιο, πρόσβαση σε αμερόληπτο σύστημα δικαιοσύνης και δεσμεύσεις περί ορθής πολιτικής διακυβέρνησης. Το πλαίσιο ενίσχυσης της ναυτιλιακής επιχειρηματικότητας ολοκληρώνεται από ένα ελκυστικό φορολογικό καθεστώς, το οποίο καλλιεργεί περαιτέρω το επιχειρηματικό περιβάλλον. Τα παραπάνω συνδυάζονται με τον αυξανόμενο ρυθμό ινστιτούτων ανώτερης ναυτιλιακής εκπαίδευσης παρέχοντας ικανό αριθμό εκπαιδευμένων ναυτικών και στελεχών διαθέσιμων, τόσο για την επάνδρωση του στόλου των ναυτιλιακών επιχειρήσεων όσο και για την ικανοποίηση της ζήτησης στην ξηρά. Παράλληλα λειτουργεί σημαντικός αριθμός προγραμμάτων που στοχεύει στην παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ενώ τέλος υπάρχουν σημαντικά χρηματικά κίνητρα για την ενίσχυση της ναυτιλιακής καινοτομίας σε κάθε επίπεδο (εκπαίδευση, επιχειρήσεις).
- Ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα
Τα δυνητικά οφέλη από την προσέλκυση ναυτιλιακής δραστηριότητας από το εξωτερικό στην Ελλάδα είναι πολύ μεγάλα, αλλά η πραγματοποίησή τους εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και τη λήψη μιας σειράς μέτρων πολιτικής.
Έτσι, τίθεται το εύλογο ερώτημα πότε μπορούμε να αναμένουμε την πραγματοποίηση αυτού του οφέλους. Προφανώς, εάν η πολιτική και κοινωνικοοικονομική κατάσταση της χώρας παραμείνει ασταθής, δεν μπορούμε να αναμένουμε μετακίνηση κεφαλαίων, ελληνικών και μη, προς την εγχώρια οικονομία.
Παρομοίως, μια δυσμενή για τον κλάδο μεταβολή των φορολογικών ρυθμίσεων δεν πρόκειται να συνεισφέρει στην προσέλκυση της διεθνούς ναυτιλίας. Αντίθετα ενδέχεται να οδηγήσει σε μετανάστευση προς την αντίθετη κατεύθυνση, στην έξοδο δηλαδή σημαντικού μέρους του ελληνόκτητου στόλου στο εξωτερικό.
Ωστόσο, υπό μια ευνοϊκότερη εξέλιξη τα οφέλη από την προσέλκυση περαιτέρω ναυτιλιακών κεφαλαίων ενδέχεται να γίνουν ορατά ακόμα και σε χρονικό ορίζοντα τριετίας. Αυτό απαιτεί σταθεροποίηση της πολιτικής κατάστασης.
Σιγουριά για το όφελος
Η επεξεργασία και η υιοθέτηση του εναλλακτικού μας σχεδίου ανάπτυξης της ποντοπόρου ναυτιλίας στην Ελλάδα, που προϋποθέτει σταθερό και ευνοϊκό θεσμικό πλαίσιο, θα ωθήσει την ανάπτυξη των απαιτούμενων υποδομών για την μετατροπή της Αττικής σε ένα από τα ισχυρότερα ναυτιλιακά κέντρα παγκοσμίως.
Παράλληλα, οι διαδικασίες ενίσχυσης της ναυτιλιακής εκπαίδευσης και η ενίσχυση της υγιούς επιχειρηματικότητας μέσα από ένα στρατηγικό πλαίσιο πολιτικής, όπου θα δημιουργούνται βιώσιμες οδοί για την αποφυγή των εμποδίων του επιχειρείν, ευνοώντας κατά συνέπεια την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών και επιχειρηματικών δομών, θα δημιουργήσει σημαντικές προοπτικές για την ανάπτυξη του συνολικού ναυτιλιακού πλέγματος.
Συνέπεια των παραπάνω φυσικά, αποτελεί η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των σχετικών κλάδων (τροφοδοσία, συντήρηση πλοίων, ναυπήγηση και λοιπά) στην παγκόσμια αγορά, με αποτέλεσμα την προσέλκυση ακόμα και της ναυτιλίας ξένων συμφερόντων, με τεράστια δυνητικά οφέλη για την ελληνική οικονομία.